Ο νομός Ευρυτανίας θεωρείται ένα κόσμημα της ευρύτερης περιοχής. Προικισμένη με απόλυτη φυσική ομορφιά, η παραδοσιακή και γραφική Ευρυτανία αποτελεί τον ιδανικό προορισμό για της χειμερινές αλλά και της καλοκαιρινές διακοπές, λόγω της ομορφιάς του τοπίου αλλά και του κλίματος.
Ο νομός Ευρυτανίας, είναι ιδανικός για τουρισμό είτε Θρησκευτικό, είτε εναλλακτικό και πολύ περισσότερο οικογενειακό.
Η Ευρυτανία, σφύζει από αμέτρητους γραφικούς οικισμούς μοναδικής ομορφιάς. Το γραφικό χωριό της Δομνίστας, το παραδοσιακό χωριό Κρίκελλο, η παλιά εγκαταλελειμμένη Βίνιανη, η Ανατολική και Δυτική Φραγκίστα, τα ΑΓΡΑΦΑ και ο τουριστικός άξονας Καρπενήσι-Προυσός.
Σε όλο τον νομό Ευρυτανίας θα μπορέσετε να απολαύσετε ποικίλα χειμερινά αθλήματα της σκι στο Βελούχι , πεζοπορία στη Χελιδώνα ή στην Καλιακούδα, rafting στον Αχελώο, καγιάκ στη λίμνη των Κρεμαστών και mountain bike της παριφές του Καρπενησίου.
Στην Ευρυτανία θα βρείτε της αξιοθέατα φυσικού κάλους , ενδιαφέροντα μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, ιερά μοναστήρια και πολλά τοξωτά γεφύρια που αξίζει να επισκεφθείτε.
Ορεινός στο σύνολό του ο νομός Ευρυτανίας , με καταπράσινα βουνά πνιγμένα στα έλατα και της καστανιές, τρεχούμενα νερά, χωριά μικρά και απομονωμένα και παρθένα εδάφη ανεξερεύνητα. Οι εναλλαγές του τοπίου, το καθαρό φυσικό περιβάλλον και τα πανέμορφα βουνά δίνουν έναν πλούτο εικόνων , εμπειριών και απολαύσεων της μοναδικής σε ομορφιά φύσης, στον επισκέπτη.
Παρέχει τη δυνατότητα για σπορ στο βουνό και τα ποτάμια της, ορειβασία, χιονοδρομία και για της φίλους της πεζοπορίας ανεξερεύνητα ή οργανωμένα μονοπάτια, με κυριότερο το ευρωπαϊκό Ε4.
Το όνομα της ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ δεν είναι αποδεδειγμένο της προέρχεται . Ίσως είναι από το αρχαίο ρήμα «ερύω» , δηλαδή τεντώνω τη χορδή του τόξου, και κατά συνέπεια «ευρυτάν» είναι της που τοξεύει καλά, δυνατά.
Ετσι και ο πρώτος Βασιλιάς της Ευρυτανίας ήταν ο ΕΥΡΥΤΟΣ δηλ ο Καλύτερος τοξοβόλος .
Πρωτεύουσα της αρχαίας Ευρυτανίας υπήρξε η πόλη Οιχαλία, για την θέση της οποίας τίποτε δεν είμαστε σίγουροι Μεταξύ των τοποθεσιών που φέρονται ως πιθανές για την τοποθέτηση της αρχαίας της πρωτεύουσας είναι το Κλαυσί τα Φιδάκια και η περιοχή των Δομιανών, λόγω της της περιορισμένης αρχαιολογικής έρευνας, καμιά εικασία δε στάθηκε δυνατόν να αποδειχτεί.
Η ονομασία του Καρπενησιού
Η ονομασία του Καρπενησιού, σύμφωνα με την πιο ισχυρή εκδοχή, προέρχεται από την κουτσοβλάχικη λέξη " c â r p i n i s i ", που θα πει ζυγιοφυτεία, δηλαδή τόπος με πολλά σφεντάμια ή ψευτοπλατάνια .
Επίσης, ισχυρή είναι και η άποψη ότι προέρχεται από τις τούρκικες λέξεις καρ = χιόνι και μπενίς = επενδυτής , δηλαδή χιονόσκεπο, χιονοεπένδυτο.
Αν και η αρχική του παρουσία δεν είναι γνωστή, εκτιμάται ότι το χτίσιμο της πόλης έγινε στη Βυζαντινή εποχή, ίσως τον 8ο αιώνα, οπότε μάλλον είχε άλλη ονομασία.
Τότε φαίνεται ότι οι γύρω του αγροτοποιμενικοί συνοικισμοί (Μεσοχώρας, Μεσαμπελιάς, Μαγκλάνας, Λυκούρεσης, Πέτρας κλπ.), σιγά – σιγά συγκεντρώθηκαν στη σημερινή απάνεμη θέση, όπου παρέμειναν και από τότε εξελίχθηκε εδώ η σημερινή πρωτεύουσα της Ευρυτανίας, η οποία μετά τον 15ο αιώνα παρουσιάζει πρωτεύοντα ρόλο στη ζωή της περιοχής.
[Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η πόλη χτίστηκε πριν την τουρκοκρατία και το γεγονός ότι υπάρχει στη Ρουμανία (Βλαχία) ομώνυμο χωριό που περιβάλλεται από σφεντάμια, θεωρούμε την πρώτη άποψη ισχυρότερη. Πράγματι, φαίνεται ότι στην εποχή που εγκαταστάθηκαν στο Καρπενήσι οι Κουτσόβλαχοι, (11ος-13ος αιώνας, όταν η περιοχή της Πίνδου – Αγράφων – Ευρυτανίας, ονομάστηκε "Άνω Βλαχία"), τα σφεντάμια ή ψευτοπλατάνια ήταν άφθονα, ενώ ακόμα σήμερα συναντάμε αρκετά απ’ αυτά στις συνοικίες Αγ. Παρασκευή και Λαγκαδιά .
Αν η άποψη αυτή θεωρηθεί επικρατέστερη θα πρέπει η συλλαβή ν η του Καρπε νη σιού να γράφεται με ι και όχι με η. (Αυτή τη γραφή τη συναντάμε σε παλιότερα κείμενα). Την άποψη υποστήριξε, ο καθηγητής κ. Βαγγέλης Σκουβαράς].
Για την ονομασία του Καρπενησιού υπάρχουν και τρεις άλλες εκδοχές :
1. Του αείμνηστου καθηγητή Κοσμά του Θεσπρωτού, (πέθανε στο Καρπενήσι στις 4-5-1852), ο οποίος ανεπιτυχώς προσπάθησε να συσχετίσει το αρχαίο Καρνάσιο (Οιχαλία) με το "Καρπενήσιον".
2. Του Αθανασίου Ιατρίδη (1799-1866), επιμελητή της αρχαιολογίας και ζωγράφου, που ατεκμηρίωτα θεώρησε την προέλευση της ονομασίας από τον πρώτο οικιστή, κάποιον Κάρπο γύρω στον 13ο αιώνα, χωρίς ιστορικά στοιχεία ή γλωσσική συσχέτιση και κυρίως χωρίς να δικαιολογήσει το δεύτερο συνθετικό της λέξης, δηλαδή το "νήσι".
3. Εκείνων που συσχετίζουν την προέλευση από το λατινικό « c a r p i n u s », που θα πει γαύρος. Αλλά γαύροι ή γαύρα δεν υπάρχουν άφθονα στο Καρπενήσι. Αν υπήρχαν παλιά, είναι άγνωστο.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Η πόλη γεννήθηκε στην ύστερη τουρκοκρατία, άνθισε κυρίως από το 16ο αιώνα μέχρι τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση.
Το Καρπενήσι πρωτοχτίστηκε στα Βυζαντινά χρόνια και συνοικίστηκε από τους γύρω αγροτοποιμενικούς οικισμούς Μεσοχώρα, Μαγκλάνα, Μεσαμπελιά, Λυκούρεση και Πέτρα, ίσως και άλλους οι κάτοικοι των οποίων συγκεντρώθηκαν και έκτισαν τα σπίτια τους στην απάνεμη τοποθεσία της Αγίας Παρασκευής, γύρω απ' την οποία επεκτάθηκε αργότερα η πόλη. (Η παράδοση αναφέρει πως όταν ήταν να χτιστεί, οι κάτοικοί του κρέμασαν το χειμώνα από ένα κομμάτι κρέας σε δέντρα τριών διαφορετικών τοποθεσιών της περιοχής. Εκεί που το κλίμα ήταν ηπιότερο και το κρέας αλλοιώθηκε γρηγορότερα, θεωρήθηκε ως το καταλληλότερο μέρος για εγκατάστασή τους).
Στα αρχαία χρόνια η περιοχή αυτή ονομαζόταν Οιχαλία και βασιλιάς της ήταν ο Εύρυτος, ο ήρωας των Ευρυτάνων της Αιτωλίας, εφευρέτης και άριστος χειριστής του τόξου. (Περηφανευόταν πολύ για την ικανότητά του στην τοξοβολία και προκάλεσε σε συναγωνισμό τον ίδιο τον Απόλλωνα, από τον οποίο τελικά σκοτώθηκε για τη θρασύτητά του. Πεθαίνοντας έδωσε το τόξο του στο γιο του Ίφιτο, που αργότερα το χάρισε στον νεαρό τότε Οδυσσέα. Με το τόξο αυτό ο βασιλιάς της Ιθάκης σκότωσε τους μνηστήρες της γυναίκας του Πηνελόπης). Ανάμεσα στους θεούς και ημίθεους - ήρωες που λάτρεψαν οι Ευρυτάνες - Αναφέρεται και ο Ιθακήσιος πολυμήχανος και πολύπαθος Οδυσσέας. Ο Αριστοτέλης στην "Ιθακήσιων Πολιτεία" αναφέρει "Ευρυτάνες έθνος είναι της Αιτωλίας, ονομασθέν υπό Ευρύτου, παρ' οις μαντείον Οδυσσέως. Το δ' αυτό και Νίκανδρος φησίν εν Αιτωλικοίς". (Κανένα άλλο στοιχείο δεν έχουμε για το μαντείο του Οδυσσέα. Ο λατρευτικός αυτός χώρος ίσως να μην είναι άλλος από τη σπηλιά της Αποκλείστρας της Καστανιάς. Ο Άγγλος ιστορικός Γουντχάουζ τον τοποθετεί στη θέση της Μονής Προυσού). Τριμμένα κεραμίδια, πιθάρια και άλλα αντικείμενα βρέθηκαν στον κωνοειδή λόφο του Αη Δημήτρη, κοντά στο Καρπενήσι, καθώς και θεμέλια πύργου και πιθανόν τα ερείπια παλιού ναού. Ο λόφος παλιότερα ονομάζονταν "Παλιόκαστρο".
Το 1393 το Καρπενήσι και τα περίχωρα ήρθαν στα χέρια των Τούρκων και ιδρύθηκε ομώνυμη επαρχία, που διοικητικά υπαγόταν στο "σαντζάκι" (την αρμοστεία) της Ναυπάκτου. Κατά την Τουρκοκρατία ήταν κέντρο διοικητικό, εκκλησιαστικό, εμπορικό της περιοχής, καθώς και έδρα του αρματολικιού του Καρπενησιού, ενώ τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας το Καρπενήσι υπαγόταν στην επαρχία (καζά) των Αγράφων. Αργότερα έγινε το ίδιο έδρα καζά. Στον κασαμπά (κωμόπολη) αυτόν συνέρχονταν οι αντιπρόσωποι από τρεις "ναχιγιέδες" (οι βιλαετλήδες) που μαζί με τους κασαμπαλήδες του Καρπενησίου εξέλεγαν τον κασαμπαλή της χρονιάς (Αγιάν Κασαμπαλή). Εδώ είχε την έδρα του ο Λογοθέτης κι αργότερα ο επίσκοπος Λιτζάς και Αγράφων.
Ξεχωριστή στρατηγική σημασία για την Κεντρική Ρούμελη είχε το Καρπενήσι.
Οι Τούρκοι το κρατούσαν γερά.
Εκτός από τις στρατιωτικές δυνάμεις έμεναν μόνιμα εδώ και 70 τούρκικες οικογένειες, που είχαν τα σπίτια τους ανάμεσα στα ελληνικά. Το Καρπενήσι, προπύργιο της στρατιωτικής επιβολής των Τούρκων στην ορεινή περιοχή, ήταν συνδεδεμένο με το γόητρο της
Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έπρεπε, λοιπόν, ν' απελευθερωθεί. Οι Τούρκοι όμως το κρατούσαν γερά. Οι ντόπιοι οπλαρχηγοί Γιολδασαίοι, Κατσικογιανναίοι, Ι. Μπράσκας κι άλλοι μικροκαπεταναίοι έπιασαν θέσεις γύρω στο Καρπενήσι, το απέκλεισαν κι άρχισαν να το πολιορκούν στις 4 του Ιούνη 1821.
Ο αγώνας ήταν αμφίρροπος, με τους Έλληνες πότε να νικούν πότε να ηττώνται. Μετά από μεγάλη πολεμική προσπάθεια την νύχτα της 7ης Ιουλίου, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν. Αργότερα βέβαια προσπάθησαν πολλές φορές να το καταλάβουν, αλλά οι Έλληνες οπλαρχηγοί τους εμπόδισαν.
Γνωστός για τη δράση του στην περιοχή ήταν ο Μάρκος Μπότσαρης ο οποίος έπεσε ηρωικά στη μάχη του Κεφαλόβρυσου αρχές Αυγούστου του 1823. Ολόκληρη η αγωνιζόμενη Ελλάδα θρήνησε για το χαμό του. Οι Τούρκοι όμως συνέχιζαν να λεηλατούν τη Ρούμελη και φυσικά και δική μας περιοχή, την οποία ανέλαβε το 1825 να καθαρίσει από αυτούς ο Καραϊσκάκης που δυστυχώς σκοτώθηκε λίγο καιρό αργότερα. Ο θάνατός του, έδωσε στους Τούρκους την ευκαιρία να καταλάβουν ξανά την περιοχή, που ελευθερώθηκε τελικά το στις 23 του Νοέμβρη του 1828 και συνέχισε την πορεία της με πολλούς αγώνες και κακές εμπειρίες μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα.
Αξιοσημείωτη είναι η συμβολή του Καρπενησιού στην αναγέννηση της παιδείας, ιδιαίτερα την περίοδο που λειτούργησε εδώ Σχολή για ανώτερη μόρφωση της ελληνικής νεολαίας. Την ίδρυσε ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός αναδεικνύοντας το Καρπενήσι σε μεγάλο πνευματικό κέντρο. Μαζί λειτούργησε από το 1645 ως το 1661 και σχολείο για τα κατώτερα γράμματα και οικοτροφείο για τους άπορους μαθητές του. Λειτούργησαν στο κέντρο της πόλης και γι' αυτό το 1645 άρχισε την ανακαίνιση εκ βάθρων του ναού της Αγίας Τριάδας. (Το Καρπενήσι και ο ναός της Αγίας Τριάδας καταστράφηκαν ίσως το 1684 - 1692, όταν οι Τούρκοι έπαθαν πανωλεθρία στη Γόλιανη από το Λιβίνη. Τον επισκεύασε ή τον ξανάχτισε ο Γερακάρης το 1963. Νέα καταστροφή έπαθε το 1756 από τους επιδρομείς Αλβανούς, κατά τη "Χαλασιά του Καρπενησίου", τρίτη ίσως το 1758 και τέταρτη στις 20 Ιουνίου του 1821 από τα λυσσασμένα στίφη του Βελήμπεη).
Ο 20ος αιώνας, αν και πιο ήρεμος από τον προηγούμενο, επιφύλαξε πολλά δεινά για την Ελλάδα όπως ο Α' και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι κάτοικοι της περιοχής μας, όπως και οι άλλοι Έλληνες πήραν μέρος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο και στον πόλεμο με τους Γερμανούς, υπέστησαν την κατοχή, αλλά, γρήγορα έλαβαν μέρος στην αντίσταση με σκοπό να διώξουν τους κατακτητές από τη χώρα μας.
Η ένοπλη Εθνική Αντίσταση γεννήθηκε εδώ την άνοιξη του 1942. Την έφερε και την στερέωσε ο ίδιος ο Άρης, που τιμώντας τον τόπο, το περήφανο Βελούχι, πρόσθεσε στο επαναστατικό του όνομα το επίθετο Βελουχιώτης. Ο Άρης πρωτοήρθε στα μέρη του Τυμφρηστού στις αρχές Ιουνίου του 1942.
Η αντιστασιακή οργάνωση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) είχε κιόλας στήσει την πρώτη του "Περιφερειακή Επιτροπή Φθιωτιδοφωκίδας-Ευρυτανίας", όπως ήταν ο τίτλος της. Στις αρχές του 1942 οι οργανώσεις του Ε.Α.Μ. άρχισαν να απλώνονται με συνωμοτικά μέτρα και πολλή προσοχή στα γύρω χωριά. Πρόσωπα με δημοκρατική συνείδηση και ιστορία, αγρότες και υπάλληλοι, προπάντων οι δάσκαλοι, εγκολπώνονται με ενθουσιασμό το κήρυγμα της Εθνικής Αντίστασης.
Την Κυριακή 7 του Ιούνη το 1943 έγινε η πρώτη επίσημη εμφάνιση του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον αρχηγό Άρη στην Δομνίστα της Ευρυτανίας. Δουλειά τους ήταν να χτυπούν τους Γερμανοϊταλούς και να οργανώνουν σαμποτάζ. Με αυτούς τους διαρκείς αγώνες κατάφεραν να διώξουν τους Γερμανούς και να απελευθερώσουν την Ελλάδα. Οι μεγάλες όμως δυνάμεις άρχισαν να εμπλέκονται πάλι στα εσωτερικά της χώρας μας και δημιούργησαν το κατάλληλο έδαφος για τον εμφύλιο πόλεμο.
Η περιοχή του Τυμφρηστού και της Ευρυτανίας βρέθηκαν στο επίκεντρο των νέων ιστορικών γεγονότων. Οι βουνοπλαγιές, οι χαράδρες, οι ραχούλες, τα στενά περάσματα έγιναν πάλι τόποι σύγκρουσης.
Στις αρχές του Μάρτη '47, το αρχηγείο Ρούμελης του Δημοκρατικού Στρατού εγκαθίσταται στο δάσος κάτω από το Πυργάκι Αη Λιά Νεοχωρίου και ετοιμάζει επίθεση ενάντια στο Καρπενήσι που είναι μεγάλο διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο της περιοχής. Το Σεπτέμβρη του '47 ο Κυβερνητικού Στρατού οργανώνει νέες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη Ρούμελη με το όνομα "Λαίλαψ". Η κίνηση του Κυβερνητικού Στρατού υποχρέωσε τους αντάρτες να στραφούν προς τη βόρεια Ελλάδα, αλλά σε λίγο, με μια αντίστροφη πορεία βρέθηκαν πάλι γύρω στο Καρπενήσι και έπιασαν θέσεις.
Από το Δεκέμβρη του 1948 οι μεγάλες αντάρτικες ομάδες συγκεντρώθηκαν στη Φουρνά όπου ξεκουράστηκαν και σχεδίασαν την επόμενη επίθεση ενάντια στο Καρπενήσι. Στις 20 του Γενάρη 1949 έγινε η επίθεση και οι αντάρτες κατέλαβαν το Καρπενήσι για 18 ημέρες. Τελικά όμως, το 1949 τελειώνει ο εμφύλιος του οποίου οι καταστροφές ήταν πραγματικά ανυπολόγιστες για τον τόπο μας...
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ: MΟΥΣΕΙΑ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ (Μουσείο Κωνσταντίνου και Αλέξανδρου Τσάτσου)
Στο συνεδριακό κέντρο του Δήμου λειτουργεί αίθουσα μουσείου, αφιερωμένο στους Κωνσταντίνο και Αλέξανδρο Τσάτσο. Σε αυτό εκτίθενται προσωπικά αντικείμενα των προαναφερομένων και φιλοξενείται έκθεση σπάνιων χαρτών τους οποίους δώρισε στο μουσείο η οικογένεια Τσάτσου.
Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού και Ανάπτυξης Καρπενησίου : Τηλ. 22370-21227
ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΟΡΥΣΧΑΔΩΝ
Στο σχολείο του χωριού το Μάιο του 1944 συνήλθε το Εθνικό Συμβούλιο το οποίο προήλθε από τις Πρώτες Ελεύθερες Εκλογές και στο οποίο συμμετείχαν 176 Εθνοσύμβουλοι ως αντιπρόσωποι από όλη την Ελλάδα. Με την λήξη των εργασιών του Εθνικού Συμβουλίου εγκρίθηκε το ψήφισμα:‘όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από το λαό’. Το Μουσείο χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο και σε αυτό λειτουργεί έκθεση φωτογραφίας του φωτογράφου της Εθνικής Αντίστασης Σπύρου Μελετζή.
Απέχει 6χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 22309, 25102
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕΓΑΛΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Το Μουσείο φιλοξενεί παραδοσιακές στολές, είδη οικιακής χρήσης, έργα καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Απέχει 14χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 41502, 41245 Δήμος Ποταμιάς : Τηλ. 22370-41234
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ
Το Μουσείο στεγάζεται στο παλιό σχολείο του χωριού και αποτελείται από τρεις αίθουσες. Διαθέτει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από την κατολίσθηση του χωριού το 1963, φωτογραφικό υλικό και εκθέματα σχετικά με την αντίσταση, κομμάτια από το τυπογραφείο που υπήρχε, συγγράμματα της εποχής. Επίσης το Μουσείο φιλοξενεί παραδοσιακές στολές, αντικείμενα λαογραφικής τέχνης, καθώς και αρχαία εκθέματα, κεραμικά, βιβλιοθήκη κλπ. Λειτουργεί και ως πνευματική γωνιά ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Απέχει 16χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 41221 Δήμος Ποταμιάς : Τηλ. 22370-41234
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΡΟΥΣΟΥ με ιστορικά και θρησκευτικά εκθέματα. Στο Μοναστήρι λειτουργεί ενδιαφέρον Μουσείο με πολλά εκθέματα, όπως βιβλία του 15ου και 16ου αιώνα, χειρόγραφοι κώδικες, τυπογραφημένα βιβλία, ένα σπαθί του 1821 που μπορεί να ήταν του Καραϊσκάκη, καθώς και πολλά άμφια.
Απέχει 33χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 80705, 80725, 80726 Δήμος Προυσού : Τηλ. 22370-80717
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΡΝΟΥ
Το μουσείο στεγάζεται στο ανακαινισμένο Παλιό Δημοτικό Σχολείο. Φιλοξενεί εκθέματα, όπως παλιά γεωργικά και οικιακά είδη, εργαλεία και σκεύη που χρησιμοποιούνταν για την κτηνοτροφία καθώς και εργαλεία από επαγγέλματα που χάθηκαν.
Απέχει 36χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: 6979013258, 22370-80498 (κος Μάρκος Σπυρίδων),
6977216850 (κος Κωνσταντόπουλος Ιωάννης) Δήμος Προυσού : Τηλ. 22370-80717
ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΙΝΙΑΝΗΣ
Στην Βίνιανη Ευρυτανίας συγκεκριμένα στην παλιά Βίνιανης υπάρχει το Ιστορικό Σύμβολο «Το Σχολείο της Βίνιανης» και αποτελεί τόπο προσκυνήματος γιατί έχει γραφεί στην Ιστορία αυτού του τόπου.
Στις 10 Μαρτίου του 1944 στο Σχολείο αυτό συγκροτήθηκε η «Κυβέρνηση του Βουνού», η πρώτη Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας, γεγονός που επέδρασε σε όλο τον αγώνα του λαού μας. Συγκροτήθηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης ΠΕΕΑ, ήταν το συντονιστικό και καθοδηγητικό όργανο στις συνεχείς νίκες του Ελληνικού λαού.
Το παρόν είχε δώσει η Βίνιανη στις 22/11/1942 όταν από εδώ και πάλι ξεκίνησαν Άρης Βελουχιώτης και Ναπολέων Ζέρβας με τους σαμποτέρ για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου.
Σήμερα γίνεται προσπάθεια να αποκατασταθούν οι φθορές στο Σχολείο (Μουσείο), ώστε να αποτελεί ο χώρος αυτός πόλο έλξης για να γνωρίσουν όλοι την Ιστορία μας.
Στο Μουσείο υπάρχει αρκετό φωτογραφικό υλικό καθώς και έντυπο υλικό της εποχής εκείνης που αναφέρεται στους αγώνες και στην Πρωτεύουσα της Ελεύθερης Ελλάδας, Βίνιανη.
Απέχει 38 χλμ. από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 31240 Δήμος Βίνιανης : Τηλ. 22370-31888
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΑΤΑΡΝΑΣ με θρησκευτικά εκθέματα
Διαθέτει βιβλιοθήκη με 633 έντυπα. Επίσης σώζονται μερικά αξιόλογα έντυπα από το 1544-1578 που έχουν εκδοθεί στη Βιέννη, Βενετία και άλλες πόλεις της Ευρώπης και την ψηφιδωτή εικόνα ‘Ο Βασιλεύς της Δόξης’, που χρονολογείται στα 1350.
Απέχει 70χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 95400 Δήμος Φραγκίστας : Τηλ. 22370-95296
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΔΟΜΝΙΣΤΑΣ
Στο Μουσείο βρίσκεται πλήθος από παλαιά αντικείμενα και αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Απέχει 41χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 92265 Δήμος Δομνίστας : Τηλ. 22370-71266
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ
Στο Μουσείο υπάρχουν παραδοσιακές στολές, αντικείμενα και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν τις παλιές εποχές. Επίσης μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η Βιβλιοθήκη που λειτουργεί στο σπίτι του Χρυσοστόμου Καραπιπέρη με 8.000 βιβλία.
Απέχει 35χλμ από το Καρπενήσι μέσω Βελουχιού. Τηλ.: (2237-0-) 96373 Δήμος Κτημενίων : Τηλ. 22370-96208
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΡΑΝΙΤΣΑΣ
Στο χωριό λειτουργεί από το 1970 το Μουσείο με αντικείμενα λαϊκής τέχνης, βιβλιοθήκη του Παπαντωνίου και του Στέφανου Γρανίτσα καθώς και προσωπογραφίες του στρατηγού Κωνσταντίνου και Στέφανου Γρανίτσα.
Απέχει 83χλμ από το Καρπενήσι. Τηλ.: (2237-0-) 61040, 61035 Δήμος Απεραντίων : Τηλ. 22370-61203
